Geleneksel Türk El sanatları Bölümü

Beş anasanat dalından oluşan bölümümüzdeki eğitim ve öğretim ile geleneksel olandan yola çıkarak bugüne ve geleceğe yönelik gereksinimlere cevap verebilecek tasarımların yaptırılması amaçlanmaktadır. Bu tasarımlarda, özellikle taklitçilik ve tutuculuktan uzak, bireysel yaratıcılığın ön planda tutulması hedeflenir. Çalışmalar kuramsal ders ve etkinliklerle desteklenmektedir. Aynı zamanda bu anasanat dalı programlarında ülkemizdeki kültür varlıklarının konservasyonu ve restorasyonu konularında öğrencilere bilgi ve beceriler kazandırılır.

Bölüm; Geleneksel Cilt Tasarımı , Hat (Eski Yazı), Halı-Kilim-Eski Kumaş Desenleri, Tezhip ve Çini Tasarımı olmak üzere beş anasanat dalından oluşmaktadır.

Üstün teknik niteliklerinin yanısıra özgün desen ve üslupları ile tüm dünyada haklı bir üne sahip olan geleneksel sanatlarımız, yüzyıllardan beri farklı bölge ve kültürlerin birikimiyle olgunlaşarak günümüze kadar gelmiştir.

En başarılı ve bol üretim yapıldığı dönemler incelendiğinde, Türk desen ve üslup zenginliği tasarıma verilen önemi açıkça vurgulamakta ve uygulamaların belli ilkeler içinde geliştiğini göstermektedir. Bu veriler doğrultusunda öğrencilerimize, tasarımın ilke ve yöntemleri verilerek, çağımızın gereksinimlerine uygun, özgün eserler meydana getirebilecek eğitimli, yaratıcı, nitelikli birer sanatçı adayı yetiştirilmesi amaçlanmaktadır. Mezunlarımız; kendi atölyelerinde, müze ve kütüphanelerde, resmi ve özel atölyelerde, arşivlerde, sivil ve dini eserlerin restorasyonunda çalışmaktadır. Ayrıca bölümümüzde yüksek lisans ve sanatta yeterlilik programları da uygulanmaktadır.
   
Mimar Sinan Güzel sanatlar Fakültesinden Alıntıdır.
 
 
GELENEKSEL EL SANATLARI
 
 
Mevcut Bölümler      : Geleneksel El Sanatları, Geleneksel Türk El Sanatları, Cilt, Eski Çini Onarımı, Eski Yazı, Halı-Kilim-Eski
 
 Kumaş Desenleri, Tezhip
 
            Alacağı Unvan            : Geleneksel El Sanatçısı
 
            ÖSS Puan Türü          : Özel Yetenek
 
            Eğitim Süresi : 4
 
 
Geleneksel el sanatları programında, eski Türk sanatlarının devamını sağlayacak, aynı zamanda müzelerde, kütüphanelerde, resmi ya da özel koleksiyonlarda bulunan bu türden eski eserlerin bakımlarını ve onarımlarını bilimsel yöntemlerle yapacak elemanlar yetiştirmek amacıyla eğitim yapılmaktadır. Bu sebeple Geleneksel El Sanatları bölümleri aşağıdaki anabilim dallarından oluşur.
 
 
 
1. Cilt: Cilt programının amacı, geçmişdeğerleri koruyup devamını sağlama, unutulmuş olan cilt ve kitap sanatımızı tekrar canlandırıp günümüze uyarlama, eski Osmanlı Türk sanatındaki biçim, renk, desen, üslup gibi konuları inceleme, bozulan ciltleri onarma konusunda çalışacak sanatçıları yetiştirmek.
 
 
            2. Eski Çini Onarımı: Eski çini onarımları programının amacı, bozulmuş, silinmiş, eskimiş çinileri ilk haline yakın şekilde onarabilecek, klâsik formları bozmadan günümüze uygulayabilecek, desen tasarımcısı sanatçıları yetiştirmek.
 
 
            3. Eski Yazı (Hat): Eski yazı (hat) programının amacı, geleneksel sivil ve dini mimaride, binaların yazılarını yazacak ve bozulmuş yazıları onararak eski haline getirecek ve hat sanatını klâsik ve modern anlayışla uygulayacak sanatçıları yetiştirmek.
 
 
 
            4. Halı, Kilim ve Eski Kumaş Desenleri: Halı, Kilim ve Eski Kumaş Desenleri programının amacı, kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel el dokuma örneklerinin belgelenmesi, korunması, değerlendirilmesi alanında çalışacak sanatçıları yetiştirmek.
 
 
            5. Tezhip (Süsleme) : Tezhip programının amacı, geleneksel sivil ve dini mimaride, binaları süsleme amacıyla yapılan kalem işi, eski el yazmaları da ve kitap süslemelerinde kullanılan motif ve süsleme, altın ezme ve kullanma gibi geleneksel Türk el sanatı alanında çalışacak sanatçılar yetiştirmek.
 
 
Geleneksel El Sanatları programında temel sanat eğitimi, sanat tarihi, uygarlık tarihi, temel tasarım, güzel sanatlar, tasarlama ilkeleri, Osmanlı Türkçe’si, Türk süsleme desenleri, teknik resim, perspektif Türk ve doğu sanat tasarımı sedefçilik, oymacılık, mesleki restorasyon gibi dersler okutulur. Ayrıca seçecekleri anabilim dalına göre özel dersler verilir.
 
 
Geleneksel El Sanatları programda okumak isteyenler şekil algısına, tasarım ve çizim yeteneğine ve estetik görüşe sahip, sanata karşı içten bir ilgi duyan üretici kimseler olmaları gerekir. Program özel yetenek sınavı sonuçlarına göre öğrenci almaktadır.
 
 
Geleneksel El Sanatları programından mezun olanlara “Geleneksel El Sanatçı” unvanı verilir. Ayrıca bitirdiği anabilim dalı belirtilir. Geleneksel El sanatçılarından cilt sanatçısı, bozulmuş eski ve değerli kitap kapaklarını, asıllarına uygun hale getirici çalışmalar yapar.
 
 
Çini ve tezhip sanatçısı, eski binaların çini ve tezhiplerini ve çini ve tezhiplerin çizilecek bölümünü inceler, çini ve tezhip yüzeye en uygun şekilde yerleştirilmesi için tasarımlar geliştirir ve bunları uygular. Bozulan çini ve tezhiplerin asıllarını kaynaklardan inceler, ilk halini taslak olarak çizer ve buna göre çini ve tezhiplerin bozulan yerlerini onarır.
 
 
            Hat sanatçıları, eski binaya yazılacak yazıyı ve binanın yazı yazılacak bölümünü inceler, yazıyı yüzeye en uygun şekilde yerleştirilmesi için tasarımlar geliştirir ve bunları uygular. Bozulan yazıların asıllarını kaynaklardan inceler, ilk halini taslak olarak çizer ve buna göre yazının bozulan yerlerini onarır.
 
 
            Halı, Kilim ve Kumaş Eski Sanatçısı, eski halı kilim ve kumaşların desenlerinin çağımıza aktarılması ve uyarlanması, onların orijinalliğinin kaybolmaması için uğraşır.
 
 
Geleneksel El Sanatları programından mezun olanlar serbest sanatçı olarak hayatlarını kazanabilecekleri gibi müzelerde, restorasyon merkezlerinde ve kütüphanelerde de görev alabilirler. Öğretmenlik meslek eğitimi de almışolanlar güzel sanatlar liselerine öğretmen olarak atanabilirler. Halı, kilim sanatçıları tekstil sektörü, el halıcılığı sektörlerinde çalışabilirler.
 

EBRU'NUN TARİHÇESİ


Ortaya çıkış yeri ve tarihine ilişkin kesin bir delil bulunmamaktadır. Ancak, köklerinin 9. ve 10. yüzyıla kadar uzandığı varsayılmaktadır. Bilinen o ki, bu sanat, kağıdın tarih sahnesine girmesiyle gelişmiştir. Çin'de lin-şa-şien, XII. asırdan itibaren Japonya'da suminagaşi ve beninagaşi isimleriyle sulu vasatta yapılan bir takım çalışmaların mevcudiyeti, daha sonraki asırlarda Çağatay Türkçesi'yle ebre adını alarak Türkistan'da ortaya çıkan bu sanatın tarihi gelişimi hakkında, müphem de olsa bir fikir vermektedir. Türkistan'dan en geç XVI. asır başlarında İpekyolu'nu takiben İran'a geçişinde ebri olarak isimlendirilen bu sanat, görünüşüyle gerçekten bulut kümelerine benzer şekiller taşıdığından, buluta nisbet ifade eden bu Farsça ismi doğrulamaktadır. Osmanlı ülkesinde de revaç bulan aynı isim, telaffuz zorluğundan son yüzyılda Türkçe'de ebru'ya dönüşmüştür. Galat olmakla beraber, kaş gibi şekiller de ihtiva ettiğinden, bu sanata ebru denilmesi bir çelişki sayılmamalıdır; çünkü ebru kelimesi Farsça'da kaş manasına gelmektedir. XVI. asır ortalarında Mir Muhammed Tahir tarafından Hindistan'da yapılmaya başlandığı rivayet olunan ebruculuk, buradan İran'a ve sonra da İstanbul'a kadar yayılmıştır.Aynı yüzyılın sonlarında, İstanbul'dan Avrupalı seyyahlar tarafından kendi memleketlerine götürülen ebru kağıtları önce Almanya'da, sonra da Fransa ve İtalya'da mermer kağıdı veya Türk mermer kağıdı, hatta sadece Türk kağıdı adıyla tanınıp benimsenmiş ve oralarda da yapılmaya başlanmıştır. Zaman içinde İngiltere ve Amerika'ya da yayılan ebru kağıdı, her ülkenin sanat anlayışına göre bir başkalık gösterir. Bunda, kullanılan değişik malzemenin de rolü olmalıdır. Belgelenen en eski ebru örneği 16. yüzyıla aittir. Kağıdın süslenmesinde, kıt'a ve levhaların iç ve dış pervazlarında, yazma ciltlerinde yan kağıdı olarak sıkça kullanılmıştır.

M.Uğur Derman/Osmanlı Ansiklopedisi/C.11,s.189

 

Geleneksel Türk El sanatları Bölümünün Bulunduğu Fakülteler


Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
Sakarya Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
Selçuk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi

alıntı