SİNAN’IN MİMARİ DEHASI
Sinan, sadece, hem saray hem de onunla özdeşleşmiş bir devlet kurumunun başı olarak halâ kendi eliyle iş yapan bir ortaçağ mimarı, kökeni taşçılık olan bir heykel ya da bir taş ustası değildi. İlk tasarımı hazırlayan ve "resmini" sultanlara ya da başka patronlara kabul ettiren, kendi çağı için bir tasarımcı, bir mimar, zanaatkar kökenli bir yapı ustası, Prut üzerinde on günde büyük bir ahşap köprü kurabilecek bir inşaat mühendisi, Van Gölü üzerinde gemi inşa edebilecek bir marangoz ustasıydı ve marangozluğuyla da iftihar ederdi.

Mimar Sinan sadece dâhi bir mimar değil, aynı zamanda büyük bir ilim adamıdır. Çünkü o yapısal akustik ve toprak dinamiğine ait yaptığı çalışmalarla çağını aşmıştı. Bu çalışmaları hâlâ orijinalliğini korumaktadır. Bu gün dipdiri ayakta bulunan Süleymaniye Camiinin ses düzeninde ve mimarisinde öyle bir sistem geliştirmişti ki, kürsüden çıkarılan ses değişikliğe ve azalmaya uğramadan her yerde aynen duyulabilmektedir. Sinan bunu pürüzsüz sütunları öyle kullanarak sesin geri yansımasını ve zayıflamasını en asgariye indirmeyi başarmıştı. Bu günkü yapılarda ise hala bu başarı elde edilememiş olup, muhtelif ses cihazları kullanılmak durumunda kalınmaktadır.

Mimar Sinan'ın en güzel eseri seksen yaşında yaptığı Edirne Selimiye Camii'dir. Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu Sultan Selim adına yapılan bu camide, mimarın tüm maharetleri ortaya dökülür. Selimiye’yi yaparken Hıristiyan mimarların “Dünyada Ayasofya’nın kubbesinden daha büyüğünün yapılamayacağı hele hele de bunu Müslümanların hiç yapamayacağını” söylemesi Sinan’ı asıl şevklendiren unsurlardır. Ve Selimiye ile Mimar Sinan, Ayasofya’yı geride bırakır. En büyük kubbe artık Selimiye’dedir. Selimiye'nin kubbesi, Ayasofya’nın kubbesinden daha yüksek ve derindir. 31,50 metre çapındaki kubbe, sekizgen şeklindeki gövde üzerine oturur. Üç şerefeli ince minarelerine üç kişi aynı anda birbirini görmeden çıkabilmektedir. Sinan bu camiin ustalık eseri olduğunu ve bütün sanatını Selimiye'de gösterdiğini belirtmektedir. Mimar Sinan’ın, Selimiye’yi yaparken ona manevi manalar yüklediği de rivayet olunur. Tek olan büyük kubbe; Allah’ın birliğine, geniş olması; Hıristiyan mimarlara galip gelindiğine, 5 kademeli cami pencereleri; İslam’ın 5 şartına, 4 vaaz kürsüsü; 4 ehli sünnet mezhebine, Selimiye külliyesinin 32 kapısı; İslam’ın 32 farzına, arka minarelerde 6 yolun olması; imanın 6 şartına, minarelerindeki 12 şerefenin; camiyi yaptıran padişahın 12. padişah olduğuna işaret ettiği söylenir.

Mimarın bu eserlerini mesleki yönden inceleyenler, Sinan'ın depreme karşı bilinen ve gereken tüm tedbirleri aldığını söylemekteler. Bu tedbirlerden biri, temelde kullanılan taban harcıdır. Sadece Sinan'ın eserlerinde gördüğümüz bu harç sayesinde, deprem dalgaları emilerek, etkisiz hale getirilir. Yine yapıların zemininin sağlamlaşması için kazıklarla toprağı sıkıştırmış dayanak duvarları inşa ettirmiş, Süleymaniye'nin temelini, temelin zemine tam olarak oturmasını sağlamak için 6 yıl bekletmiştir.

Mimar Sinan, yapılarında ayrıca drenaj adı verilen bir kanalizasyon sistemi de kurar. Drenaj sistemiyle yapının temellerinin sulardan ve nemden korunarak dayanıklı kalması öngörülür. Ayrıca yapının içindeki rutubet ve nemi dışarı atarak soğuk ve sıcak hava dengelerini sağlayan hava kanalları kullanmıştı. Bunların dışında yazın suyun ve toprağın ısınmasından dolayı oluşan buharın, yapının temellerine ve içine girmemesi için tahliye kanalları kullanmıştır. Buhar tahliye ve rutubet kanalları drenaj kanallarına bağlı olarak uygulamaya konulmuştu.

Yapıları hislerine göre değil, matematiksel olarak oluşturmuş. Bugünün teknolojisi bile Sinan'ın yapmış olduğu bazı uygulamaları çözemiyor. Küresel ve piramidal uygulamalarının bir başka benzeri daha yok. Ama bunların hepsi estetik sağladığı gibi yapının sağlamlığını da pekiştirmiştir.

teşekkürler paylaşım için...