TÜRK VAKIF HAT SANATLARI MÜZESİ

---

Vakıflar Genel Müdürlüğüne bağlı olan ve İstanbul'un Beyazıt İlçesinde bulunan Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi II. Beyazıt Külliyesine ait olan Beyazıt Medresesi içindedir. Daha önce giriş kapısının sağında, büyük dikdörtgen havuz bulunduğundan, halk arasında "Havuzlu Medrese" olarak da tanınmaktadır. Padişah II. Beyazıt tarafından 1506-1508 yıllarında yaptırılmıştır.

Müzenin bulunduğu medresenin tarihçesi:

Medresenin inşası, 1506-1508 de tamamlanmıştır. Caminin inşası 1497-1506 yılarındadır, Ancak Vakıflar Genel Müdürlüğündeki Vakfiye, 1505 tarihini taşımaktadır. Bu durum, Caminin tamamlandıktan sonra, külliyenin vakıf kapsamına alındığını
   
Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi II. Beyazıt Külliyesi

Beyazıt Medresesinin vakfiyesinde, şeyhülislamların müderrislik yapması şart koşulmuştur. Ancak şeyhülislamların işlerinin yoğunluğu nedeni ile, eğitim için yerlerine vekil tayin ettikleri ve böylece ders vekaleti müessesesinin doğduğu anlaşılmaktadır.

Camiinin kuzey batısında ve biraz uzağında olan klasik medrese planındaki II. Beyazıt Medresesi, merkezi bir dershanenin üç tarafında, 19 odadan oluşmuştur. Bina tamamen kesme taştan yapıldığı halde dershane bir sıra taş ve bir sıra tuğladandır. Sade silmeli, girişte kırmızı beyaz taşlar ve tacındaki tomurcuklarla ekleyici bir görünümü vardır. Baklavalı köşeliklere oturan kubbeli, iki yanında setlere sahip bir alandan sonra basık kemerli sade silmeli kapıyla karşılaşılır. Kapı üzerinde, sarı ve siyah boya ile yapılmış Rumî ve hatâîlerden oluşan bir alınlık bulunmaktadır. Giriş kapısı yanlarındaki birer pencerenin söveleri, pembe mermerden yapılmıştır.

Normal odalar, kareye yakın planlıdır. Köşe odalar ise daha büyüktür. Köşe odalarda, üç adet alt, bir adet üst pencere bulunmaktadır. Her odada ocak ve dolap yerleri vardır. Sağ kolda ayrıca önü avluya açılan setli bir yazlık oda bulunmaktadır. Revak 25 kubbelidir. Sol kolda üstü tonozlu bir geçit yer almaktadır. Bu geçidin işlevi anlaşılmamaktadır. Bir olasılıkla, buraya bağlı bir bölüme geçiş için kullanıldığı düşünülmektedir.

Dershane binası, revaklardan 3.65 metre uzakta olup aralarında sadece bir duvar bağlantısı vardır. Dokuz alt ve on iki üst penceresi bulunmaktadır. Yanlarda birer dolap yeri vardır. Ocak bulunmamaktadır. Kubbe kemeri yuvarlak, kapı kemeri pembe beyaz mermerdendir ve kubbe kasnağı sekiz kemerlidir. Giriş kapısı önünde, ince mermer sütuna basan ve sonradan eklendiği tahmin edilen ahşap bir saçak vardır.

Şadırvan, kaidesiz altı sütun üstünde, baklava başlıklı bir saçağa sahiptir. Havuz kısmı ise, sekiz kemerli olup, sade bir eserdir. Gerek dershane, gerek medrese kapısında kitabe yoktur.

Medrese, birçok onarım görmüştür.

Beyazıt Medresesi, medreselerin kapatılmasından sonra, evrak tevzi yeri, fakirler için yerleşme yeri, bir süre yurt ve nihayet Belediye Müzesi ve Umumi Kütüphane olarak kullanılmıştır. 1943'dan sonra Gazanfer Ağa Medresesi'nin onarımı üzerine, Belediye İnkılâp Müzesi, Beyazıt Medresesi'nden Gazanfer Ağa' ya taşınmış burada sadece kütüphane kalmıştır.

İlk defa, 1968 yılında Yavuz Selim Medresesi'nde açılan Yazı Müzesi, Bayezit Medresesi'nin Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmesinden sonra, 28 Ekim 1984 tarihinde, Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi adı ile ziyarete açılmıştır.

Yazma ve levha eserlerin yanı sıra, çeşitli malzeme üzerine, (taş, cam, kumaş, maden) yazılmış eserlerin bulunduğu müzede, 277 adedi sergide olmak üzere toplam 3638 eser mevcuttur. Dershane odasında da kutsal emanetler sergilenmektedir. Müzedeki eserler, yazı çeşitlerine göre ayrılarak, eğitici olması ön planda tutularak sergilenmiştir.

Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesinde:

Kûfî yazmalı Kur'an-ı Kerimler, Risâleler, Hint ve Mağrip hatlı yazma eserler, levhalar,
Nesih Kur'an-ı Kerimler ve ahşap kat'ıa eserler,
Muhakkak Kur'an-ı Kerimler ve sülüs levhalar,
Tâlik yazma ve levhalar- istifli yazılar,
Sülüs ve aynalı yazılar,
Tuğralar, nesih Ku'ran-ı Kerimler,
Hattat padişahlara ait, sülüs ve muhakkak yazmalar,
İcâzetler,
Hilyeler,
Hanım hattatlara ait işleme yazılar,
Meşkler, muhakkak Kur'an -ı Kerimler,
Etnografik teşhir,
Sülüs ve nesih murakkaklar,
Kutsal Emanetler
Olmak üzere 14 teşhir bölümü bulunmaktadır.

Küfi Kur'an-ı Kerim, Risâleler, Hint ve Mağrip Hatlı Yazma Eserler ve Levhalar Bölümünde:

IX.yy.- X.yy. a tarihlendirilen ve müzenin en eski eseri olan Kûfi Kur'an-ı Kerim bulunmaktadır. Hattatı, Mehmet bin İdris' tir. XII.yy.' a tarihlendirilen risâleler ile nesih karakterli Hint yazısı ile yazılmış Kur'an-ı Kerim de bu bölümde bulunmaktadır.

Duvarlarda, Kolağası Arif, Vâsıf, Mehmet Ali Mekki'nın kûfi yazı ile yazılmış levhaları bulunmaktadır.

Nesih Kur'an-ı Kerimler ve Ahşap Kat'ıa Eserler Bölümü'nde: Mustafa Hilmi Mehmet Şevki, Üsküdarlı İbrahim, Kayyumzade Mehmet Salih' in nesih Kur'an-ı Kerimleri ile, Mehmet Zaifi'nin nesih yazı ile yazdığı risâleler mecmuası bulunmaktadır.

Duvarlarda kadife üzerine ahşap ve fildişi malzeme ile yazılmış kat'ıa levhalar sergilenmektedir. Ayrıca, Kâmil Efendi'nin ve Nazif Beyin celî sülüs, Rami'nin ve Fuat'ın sülüs hat ile yazdıkları levhalar teşhir edilmektedir.

Muhakkak Kur'an-ı Kerimler ve Sülüs Levhalar Bölümü'nde: Hemedanlı Ahmet Oğlu Muhammed Hallâvî'nin muhakkak hatlı Kur'an-ı Kerim'inin yanı sıra, hattatı bilinmeyen muhakkak Kur'an-ı Kerimler sergilenmektedir.

Duvarlarda Mehmet İzzet, Mustafa İzzet, Şefik gibi değerli hattatların sülüs hatları teşhir edilmektedir.

Tâlik Yazmalar ve Levhalar Bölümü'nde: Hattatı bilinmeyen tâlik Kur'an-ı Kerim'in yanı sıra, Mehmet Oğlu Cezerî'nin Şerh-i şalibi ile hattatı bilinmeyen tefsir kitabı bulunmaktadır.

Duvarlarda ise Abdülaziz, Seyyid Abdülkerim, Mehmet Nuri, Ali Haydar, Mevlevî Zeki Dede, Yesârizade Mustafa İzzet' in tâlik hatları sergilenmektedir.

Sülüs ve Aynalı Yazılar Bölümü'nde: Hüseyin Dede oğlu Ahmed, Mehmet Ali El Rûmi Oğlunun yazdığı Kur'an-ı Kerimler teşhir edilmektedir.

Duvarlarda hattatı bilinmeyen tâlik levhanın yanı sıra, Mustafa İzzet' in sülüs, aynalı hatları ile Kâmil Akdik, Tevfik, Abdülfettah, Saray-ı Amire Katip Ömer'in yazıları sergilenmektedir.

Tuğralar ve Nesih Kuran-ı Kerimler Bölümü'nde: Rüstem'in ve adı bilinmeyen bir hattatın yazdığı nesih Kur'an-ı Kerimler teşhir edilmektedir.

Duvarlarda, Mümtaz, Abdullah Tevkii, Vehic ve Kudsî'nin Tuğraları sergilenmektedir. Tuğralar, II. Mahmud ve III. Selim'e aittir. Bunun dışında Tuğra istifli hatlar'da bulunmaktadır.

Hattat Padişahlar, Sülüs ve Muhakkak Yazmalar Bölümü'nde: III. Murad'ın tâlik ile yazılmış hattı ile, Sultan Abdülhamid II. nin kendi elleri ile yaptığı ceviz ve gül ağacından rahle sergilenmektedir.

Bunun dışında, Vahideddin Efendi, Sultan Abdülmecid, III. Ahmet ve II. Mahmud'un hatları da burada teşhir edilmektedir.

İcazetler, Nesih Kur'an-ı Kerimler Bölümü'nde: Ali Râsim, Hafız Abdülkadir Necati, Hüseyin Hamid, Hafız Mustafa Rakım, Recai Efendi, Mehmet Vasfi, Mir Osman Edib, Mehmet Rüştü, Emine Behcet Namıka, İsmail Şemseddin'in icâzetleri sergilenmektedir. Ayrıca Hasan Hayri, Mehmet Oğlu Mahmud, Muhammed Larioğlu Alaeddin'in nesih Kur'an-ı Kerimleri bu bölümü süslemektedir.

Hilyeler Bölümü'nde: Hacı Ahmed Arif, Vahdeti Bey, Kağıtcızade Feyzullah, Hafız Osman , İbrahim Sükûti, Ali Rıza, Tahsin Hilmi, Mahmud Celaleddin, Mehmet Şefik, Osman'ül Enverî, Hafız Mehmet Fehmi Ketebel hilyeler sergilenmektedir.

Hanım Hattatlar-İşleme Yazılar Bölümü'nde: Yazılar sülüs yazı ile işlenmiştir. Çoğunun hattatı bilinmemektedir. Şefik Bey, Sabri Mustafa İzzet, Yesari , Selma, Nasiye Ketebeli hatlar bu bölümde sergilenmektedir.

Meşkler-Muhakkak Kur'an-ı Kerimler Bölümü'nde: Katipzade Refii Yesari, Mahmud Celaleddin, Yedikulelli Seyyid Abdullah, Rakım, Mehmet Esat'ül Yesari'ye ait sülüs ve tâlik meşkleri sergilenmektedir.

Hacı Mustafa İbnî Osman'ın muhakkak Kur'an-ı Kerim'i de bu bölümdedir.

Etnografik Teşhir Bölümü'nde: Klasik medrese yaşamını yansıtan bir sergileme mevcuttur. Burada, mankenler yardımı ile, hattat ve iki küçük talebesi, devrin giysileri içinde hat öğrenmeleri canlandırılmıştır. Bu teşhir ile müzedeki monotonluk kırılarak ilk defa derse vekalet sisteminin uygulandığı ellili medreseler grubuna giren medresede, hat eğitim atmosferi yansıtılmıştır.

Sülüs ve Nesih Murakkâlar Bölümü'nde: Mustafa Dede ve Tabağızade İzzet'in sülüs ve nesih hattı ile yazdığı murakkâlar sergilenmektedir.

Duvarlarda, İzzet, Refik, Ali, Hacıbeyzâde Ahmet Muhtar, Ferit Şefik, Şeyh Muhammed Sırrı, Vahdeti, Abdülvahit'in sülüs ile yazılmış taç şeklinde istiflenmiş hatları mevcuttur.

Kutsal Emanetler Bölümü'nde: Ortada 585x3.14 m. ebadında orijinal Kâbe Kapısı örtüsü yer almaktadır. Siyah kumaş üzerine "El Hac Ali Muhammed Eba Paşazade" tarafından yazılan hatlar, altın ve gümüş iplikler ile işlenmiştir. H.1301 tarihlidir. Burada, İpek, sıra saten, kendinden desenli, jakarlı Kâbe örtüsü (Siyah) ve Kâbe iç örtüsü (Kırmızı) ile Makâm-ı İbrahim örtüsü olduğu sanılan işleme örtü de sergilenmektedir.

Sakal-ı Şerif, orjinal kutusunda muhafaza edilmektedir. Hazreti Muhammed'in kabir toprakları, kapalı bir şişe içinde muhafaza edilerek sergilenmektedir. Bunun dışında, Hazret-i Muhammed'in saç-ı şerifleri, zıbın-ı saadetleri, Kuşağı Şerifi'nin bir parçası gibi kutsal emanetler de bu bölümde bulunmaktadır.

Duvarlarda, Mekke, Medine, Müzdelife, Arafat Dağı'nı tasvir eden minyatürler, Kabe'yi çeviren yazı Kuşağı Parçası, III . Sultan Ahmet'in, II. Mahmud'un , Sami Efendi'nin, İbrahim Nesafe'nin hat levhaları sergilenmektedir.

Koridorlarda, çeşitli hattatlara ait eserlerin yanısıra, vitrin içlerinde, yazma eserler teşhir edilmektedir. Hasan Rıza, Şeyh Muhammed Selim el Kadiri, II. Mahmud, III. Ahmet, Mehmet Şefik, Seyyid Mehmet Tahir, Hafız Vahdeti, Res'a, Mahmud Celaleddin, Sami, Muhammed Cevdet'in levhaları sergilenmektedir.

Koridorlardaki vitrin içlerinde Kur'an-ı Kerim cüzleri, Sahihi Buhari Cüzleri, Karahisarlı Nasuhizade İdris, Arapzade Mehmet Oğlu Ahmet, Ahmet Oğlu Mehmet'in yazdıkları Kur'an-ı Kerimler sergilenmektedir.

Sürekli Takvim (Ruznuma-i Cedide) üzeri hatlı teberler, Türkçe tefsirli Kur'an-ı Kerimler, Valde Sultan Vakfı gümüş takım, lake kalemdan kubur ve hat malzemeleri (makta', kalemtraş, mühre, kamış kalem, makas vs.) revaklardaki vitrinlerde sergilenmektedir.

Müzenin bahçesinde, Çırçır'lı Ali, Sami Efendi'nin celî sülüs M. İzzet ve Nuri'nin tâlik hatları ile yazdığı taş kitabeler teşhir edilmektedir. Bunun dışında, H.1213 tarihli bir mezar taşı da bahçede sergilenmektedir.

Müze bahçesinde, Ahmet Ziya Bey tarafından yapılmış iki güneş saati bulunmaktadır.

Müze restorasyon nedeni ile ziyarete kapalıdır.

Posta adresi:
İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü - Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi
Beyazıt Camii Camii karşısı Beyazıt/ İSTANBUL

Telefon: 0.212. 527 58 51
Müze Yetkili Birim Amiri: Dr. Zübeyde Cihan ÖZSAYINER

müzedeki eserleri görmek için tıklayınız.

---

kaynak: vgm.gov.tr

ben teşekkür ederim ilgine...

teşekkürler ilginize...

ilginize teşekkürler...

ben de ilginize teşekkür ederim...