Hayatın her alanında ve her zaman gerçekleşen bir süreç olan eğitim sadece okullar ile sınırlı olmayıp okul dışı kurumlarda da devam eden bir etkinlik olarak görülebilir. Okullar gibi kütüphaneler, tarihî mekânlar, şehitlikler, müzeler, çeşitli kurum ve kuruluşlar da eğitim sürecinin önemli bir parçası hâline gelebilir. Bunlar arasında özellikle müzeler, eğitim öğretim sürecini etkinleştiren ve zenginleştiren kurumlar olarak görülüp değerlendirilebilir.

Ülkemizde müzelerden eğitim amacıyla  yararlanmanın oldukça eskilere uzanan bir geçmişi vardır. Nitekim 1868 yılında Galatasaray Lisesinde ilk olarak okul müzesi kuruldu. Daha sonra 1930’da Bursa’da bir ilkokulda ve bir lisede de birer okul müzesi açıdı. 1958’de öğretmenler için müze el kitabı çıkarıldı. Bütün bunlar, müze-eğitim ilişkisinin ülkemizde oldukça eskilere dayandığını göstermektedir. Buna rağmen, günümüze kadar müzelerin eğitimde kullanılması pek gündeme gelmemiş, buna yönelik ilke ve politikalar geliştirilememiştir.

Müzelerin eğitim öğretim amacıyla kul­lanılması birçok açıdan yarar sağlayacaktır. Her şeyden önce müze, eğitim öğretimde yaşayarak öğrenme ilkesinin gerçekleşme­si­ne müsait bir ortam sunar. Bu ortamlarda, öğretimde ya­şayarak ve gözleyerek öğrenme gerçekleşeceği için öğrenilen­lerin daha kalıcı olması sağlanacak, dolayısıyla öğrencilerin motivasyonu da canlı tutulmuş olacaktır.

Müzelerde somut nesnelerden esinlenerek drama, hikâye anlatma ve sanatsal çalışmalar yapılabilir. Geçmişte yaşamış önemli kişiler ve yaşanmış olaylar canlandırılarak öğrencilerin tarihsel empati kurma ve kanıt kullanma becerileri geliştirilebilir. Bu sayede öğrencilerde zamanı ve mekânı daha iyi algılama becerisi geliştirilebilir.

Müzeler hem fen hem de sosyal bilimler alanlarına (tarih, sanat tarihi,  coğrafya, resim, sosyal bilgiler vb.) ait derslerde kullanılabilecek somut materyalleri, tarihî eserleri bünyesinde barındırmaktadır. Bu yönüyle müzeler, özellikle sosyal bilimler alanında bir uygulama laboratuvarı işlevine sahiptir.

Müzeler sanat eğitimi açısından da önemli işlevler üstlenebilirler. Müze ile eğitim, öğrencilerimizde sanat sevgisinin oluşmasında, yaratıcılıklarının ortaya çıkıp gelişmesinde önemli katkılar sağlayabilir.

Sürekli aynı ortamda, durağan bir şekilde bulunan öğrenciler müzelerde farklı etkinliklerde bir araya gelerek birbirlerini ve kültürel değerlerini daha iyi tanıma imkânı ve kaynaşma fırsatı bulabilirler. Bu yönüyle müzeler sadece öğretim programına destek olmakla kalmaz, bireylerin toplumsallaşmasına, daha kültürlü ve birikimli hâle gelmesine de katkıda bulunabilir.

Müze ile eğitim sürecinde öğrenciler gözlem yapabilir, objelerle algılar yoluyla ilgi kurabilir, düşünce ve duygularını daha kolay ifade edebilir, müzenin bakış açısını, barındırdığı mesajı anlamlandırabilir, kültürel değerleri ve yaşamı paylaşmaya, gerçeği anlamaya daha istekli olabilir. Böylece müze eğitimi öğrencilerin geçmiş, bugün ve gelecek arasında bağ kurabilmelerine; kültürel varlıkları, tarihî eserleri anlama ve korumalarına, daha hoşgörülü olmalarına katkı sağlayacaktır.

Ülkemizde müze ziyareti bilincinin fazla geliştiği söylenemez. Ancak birkaç müze –öğrenciler ve turistler dâhil-  bir milyonu aşkın kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Bunlar dışında oldukça değerli koleksiyonlara sahip birçok müzemiz, barındırdıkları eserlerin değeriyle kıyaslanamayacak derecede az sayıda kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Eğitim sürecinde müzelerden etkin bir biçimde yararlanılması, bu olumsuzlukların giderilmesine katkıda bulunacaktır.

 

Bu çerçevede eğitimi ve öğretimin niteliğini sürekli bir şekilde geliştirme gayretinde olan Talim ve Terbiye Kurulu olarak müzelerle eğitim ve öğretimi bütünleştirmek istiyoruz. Bu amaçla aşağıdaki çalışmaları yapmayı planlamaktayız:

 

·         Müze eğitimi sürecinde rol alacak kişilerin özel bir uzmanlık eğitiminden geçirilmesi amacıyla hizmet içi eğitim çalışmaları düzenleyerek öğretmenlere müzelerin ve buralarda bulunan materyallerin eğitim sürecinde nasıl kullanılabileceğine yönelik bilgi ve beceriler kazandırmayı ve bu eğitim sürecini başarı ile tamamlayan öğretmenlere müze eğitimcisi sertifikası verilmesi düşünülmektedir.

·         Eğitim sürecinde müzelerden daha aktif ve verimli bir şekilde yararlanılabilmesi için;  üniversiteler, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ortaklaşa çalışma yaparak öğretmenler için müze eğitimi el kitabı hazırlamayı planlamaktayız.

·         Müze eğitimi ile ilgili çalışma yapan komisyon, ku­rul vb. örgütlenmelerde müze temsilcilerinin, arkeologların ve ilgili sivil toplum örgütlerinin de yer alması sağ­lanacaktır.

·         Eğitimde müzelerin kullanılabilmesi için müze yönetimi ile okul yönetimleri arasındaki kopukluk giderilmelidir. Bunun için de okullarda ve müzelerde bu kurumlar arasında iletişimi sağlayacak birimler oluşturulması zorunluluktur. Gerek bu konuda gerekse müzelerin eğitimde verimli kullanılmasına yönelik diğer konularda gerekli mevzuat değişikliklerini yapmayı planlamaktayız.

·         Eğitimde müzelerden verimli bir şekilde yararlanılabilmesi için pilot okullar belirlenecektir. Buralarda görev yapan öğretmenler (özellikle tarih, sanat tarihi, coğrafya, sosyal bilgiler, resim branşında olanlar) kendi alanlarına ait derslerin öğretim programlarında yer alan konuların işlenişinde müzelerdeki materyallerden nasıl yararlanılabileceğine dair raporlar hazırlayacaklardır.

·         Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığımız özellikle tarih, sanat tarihi, coğrafya, sosyal bilgiler, resim vb. branşlara ait programları yeniden gözden geçirmeyi planlamaktadır. Bu süreçte Başkanlığımız, pilot okullardan gelen verilerden de yararlanarak öğretim programlarının hangi ünite ve konularında müzelerden yararlanılacağını tespit edip buna yönelik gerekli düzenlemeleri de yapacaktır. Konuyla ilgili etkinlik, ilke ve ilişkilendirmelere programlarda da yer verecektir. Ayrıca ders kitaplarında müzelere ilgiyi artıracak görsel ögelere, tarihî değer taşıyan bilgi ve belgelere daha fazla yer verilmesi öngörülmektedir.

·         İl millî eğitim müdürlüklerimizce, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile iş birliği yapılarak ülkemizde yer alan açık ve kapalı müzelerin tam listesi ve adresleri alınıp bunların ilk ve ortaöğretim kurumlarına olan yakınlıkları belirlenecektir. Öncelikle müzelere yakın okulların, buralardan azami derecede faydalanmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır. Açık ya da kapalı müzelere uzak olan okulların ise yılda en az bir kez buralara eğitsel amaçlı geziler düzenlenmesi planlanmaktadır. Ayrıca müze eğitimine ve buralara yapılan eğitim amaçlı gezilere uluslararası standart getirilmesine yönelik çalışmalar başlatılacaktır.

·         Eğitimde müzelerden verimli bir şekilde yararlanmak için yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının desteğinin alınması da bir gerekliliktir. Bunun için il millî eğitim müdürlüklerimizin, yerel yöneticilerle ve sivil toplum örgütleriyle iş birliği yapması sağlanacaktır. Örneğin, belediyelerin billboardlarda ücretsiz müze tanıtımı ve reklamlarına yer vermesi, öğrencilerin müze ziyaretlerine ücretsiz araç tahsis etmesi için çalışılacaktır.

·         Müzelerden doğrudan yararlanma imkânı olmayan okullarımızda okuyan öğrencilerimizi de müze eğitiminden yararlandırmak için Vakıflar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile iş birliği yapılarak müzelerde bulunan tarihî varlıkların ve sanat eserlerinin sanal ortama aktarılmasını planlanmaktadır. Böylece okulların ve öğrencilerin gerek internet yolu ile gerekse bu amaçla hazırlanmış CD ve slaytlar aracılığıyla müze eğitiminden yararlanmalarını amaçlamaktayız.

·         Başta internet olmak üzere çeşitli iletişim araçları ile başka ülkelerdeki önemli müzelerle de bağlantı kurulması, buralarda bulunan tarihî varlıkların, bilgi, belge ve eserlerin de slayt, projektör, CD, sinevizyon vb. aracılığıyla öğrencilerimize tanıtılması planlanmaktadır.

·         Müzeleri hem okulların tamamlayıcı bir unsuru hem de eğitim sürecinin aktif parçası hâline getirmek için Kültür ve Turizm Bakanlığımızla beraber bir dizi çalışma başlatılacaktır. Örneğin, müzelerin bir bölümünün amfi, seminer salonu veya sınıf ortamı hâline getirilerek okullardaki derslerin bir kısmının müzelerde verilmesi düşünülmektedir. Bu bağlamda “tarih”, “sanat tarihi” “sosyal bilgiler” “resim” gibi dersle­rin zaman zaman müzelerde işlenmesi öngörülmektedir. Ayrıca başka müzelerdeki eserlerden de faydalanılabilmesi için buralarda internet erişim imkânları, slayt, CD, projektör ve benzeri materyallerin hazır hâlde bulundurulması planlanmaktadır.

·         Müzeler Haftasında okullarımızda müze gezilerinin yanı sıra şiir, resim ve kompozisyon yarışmaları düzenlenecektir. Müzelerdeki tarihî eserlerin minyatürleri veya kopyalarının okullarımızda sergilenerek öğrencilerimizin müzelere ilgisinin artırılması sağlanacaktır.

·         Okul çağındaki öğrencilerimizin istemeden de olsa müzelerdeki eserlere zarar verebilecekleri göz önünde bulundurularak bunu önlemek için öğretmenlerimiz müze görevlileri ile sıkı bir iş birliği içinde çalışacak, öğrencilerimizi bu konuda bilinçlendireceklerdir.

·         Öğretmen yetiştiren fakültelerin, programlarında müze pedagojisi, müze ile eğitim ve müzede eğitim alanına ilişkin derslere de yer vermesi;  öğrencilerini bu konuda hem pratik hem de teorik açıdan eğitmek için müzelerle iş birliğine gitmesi için Yüksek Öğretim Kurumları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı ile iş birliği yapmayı planlamaktayız.

·         Öncelikle tarihî geçmişi olan okullardan başlamak üzere Bakanlığımıza bağlı ilk ve ortaöğretim kurumlarında okul müzeleri kurulması da planlanmaktadır. Bu müzelerde okulların tarihçesi, ünlü mezunlar köşesi, okul tarihinde eğitim öğretimde kullanılan araç gereçler, yıllıklar, resim ve fotoğraflar, kitaplar vb. sergilenecektir. Fiziki şartları uygun olan okullarımızda tarihî sınıf ortamları oluşturulacaktır. Buralarda sergilenecek araç gereçlerin, tarihî değer taşıyan öğretim materyallerinin temini için okulun eski mezunlarından ve çevre sakinlerinden de yardım istenecektir. Bu gerçekleştiğinde bir çok okul bir misyon ve değer kazanacak, marka hâline gelecektir.

 

Ülkemiz, pek çok medeniyete beşiklik yapmış, zengin bir tarihî ve kültürel birikime sahip coğrafyada yer almaktadır. Bu nedenle yurdumuzda açık ve kapalı, değişik işlevlere sahip çok sayıda müze bulunmaktadır. Ancak bu müzelerin çoğunun atıl durumda olduğu da bilinen bir gerçektir. Bu durum değişmelidir; müzeler birer tapınak gibi saygın, dokunulmaz, sadece turistik amaçla ziyaret edilen, daha çok da yabancı ziyaretçilere ve elit kesime hizmet veren birer kültür kurumları olarak kalmamalıdır. Ayrıca müzeler, sadece tarihî değerlerin korunduğu yerler olmaktan çıkarılmalıdır; bunun yanında birer eğitim merkezleri işlevini de üstlenmelidir. Tüm bunları dikkate aldığımızda müze ile eğitim anlayışının hayata geçirilmesini eğitimimiz için önemli bir adım olarak görmekteyiz.
 
                                                                                                               

Ali öğretmenim paylaşımınız için teşekkürler.+1
      İnşallah bu projeleri kağıt üzerinde sadece karar olarak bırakmazlar.Olması gereken güzel projeler düşünülmüş.Ama bazı kararların maalesef sadece kağıt üzerinde kaldığını zaman zaman gözlemlemekteyiz.Prosedür gereği yazılması gerekenlermiş gibi....uygulama aşamasına gelince ise kimseden ses çıkmaması gibi......sanki kararlar alınmamış görüş bildirilmiş gibi.......
Bu da tabii beni bu değerlere karşı ne kadar önem verdikleri konusunda biraz düşündürüyor.