Çocuklar,resim yapmaktan hoşlandıkları için resim yaparlar,kendi problemleri,kişilikleri hakkında bilgi vermek için değil.Ancak resimleri içtenlikli olduğundan,aynı zamanda kendileri hakkında da kimseye söyleyemedikleri duygularını,sevinçlerini,korkularını,ilgilerini açıklayacak ipuçları verir. Kuşkusuz,öğretmende sadece öğrencinin kişiliğini,onun sorunlarını sosyo- ekonomik yapısını tanımak için resim yaptırmaz,ancak sanatsal etkinlikler sırasında dolaylı olarak bu konularda da bilgiler edinebilir ve eğitsel önlemlerini bu göre yönlendirir.Özellikle aile konusu çocuğun aile içindeki yeri,aile bireyleri ile ilişkileri,ailenin sosyal ve ekonomik yapısı hakkında bize ipuçları verebilir. Örneğin;Babasını herkesten büyük çizen çocuk onu güçlü ve otoriter görüyordur.Annesini büyük çiziyorsa,evde annenin egemen olduğunu düşündürebilir.Bir köşeye küçücük çizilmiş bir bebek kıskançlık duygu- larını ifade edebilir.

Çok kesin değerler olmamakla beraber çocuğun resim-lerindeki çizgi biçimlerine ve seçtikleri renklere bakarak onun kişiliği ve duyguları ile ilgili ipuçları bulabiliriz.Şöyle ki ;

Çizgiler:

Düz ve kırık çizgiler:Gerçekçi,genelliklede saldırgan ve tepkici çocuklar.

Eğrilerden oluşan abartılı biçimler:Duyarlı ve zengin hayal gücü olan,güvensizlik duyan,çevresindekilere kendisini kabul ettirme çabasında olan çocuklar.

Yuvarlak biçimler:Olgunlaşamamışlık.

Yuvarlak ve düşey çizgilerin dengeli kullanımı:Ilımlı ve ölçülü girişkenlik. Kağıdın simetrik dolduruluşu:Genellikle olgunlaşamamışlığın belirtisi .

Yüzeyin bir bölümüne resim yapanlar:Genellikle bir uyum sorunu olan çocuklar.

Kağıdın üst tarafını kullananlar:Genellikle kendine güven duyan,gururlu çocuklar.

Kağıdın alt tarafını kullananlar:Tutarlı çocuklar.

Silik ve sönük çizgiler:Güçlülük,aşırı kendine güven ve hırçınlık.

Renkler :

Aşırı renk zıtlığı:Huzursuzluk,mutsuzluk.

Oldukça uyumlu renkler:Huzur ve mutluluk.

Sıcak renkler:Coşkunluk,mutluluk,neşe.

Kirli sarı ve kahverengi:Hüzün ve küskünlük.

Mor :İçe dönüklük,hüzün,duygululuk,incelik.

Sarı :Canlılık ,coşkunluk.

Turuncu :Yaşama sevinci,neşe

Beyaz:Temizlik,doğruluk,güven.

KONULARA GÖRE GELİŞİM BASAMAKLARI

Resim-iş dersine ilişkin çeşitli konularda her çocuğun geli-şim basamağı değişiktir .Çocukların ,renk insan ve hayvan resmi yapmada aralarında ayrılıklar görülür.

Altı aylık çocuk,kırmızı,turuncu,pembe gibi sıcak renklerden hoşlanır. Ama bunları birbirinden ayırt etmeleri iki yaşında başlar.Mavi yeşi l ve mor renklerin algılanması daha geç olur.Çok kez mavi ve yeşil renkleri birbirine karıştırırlar.

Dört yaşına gelen bir çocuk renkleri birbirinden ayırt edebilir.Buna karşı ilköğretime başladığı halde bunları birbirinden ayıramayan çocuklar da olabilir.Bunun nedeni ilköğretime gelmeden önce renklerle karşılaşmamış olmasıdır. Kısa sürede aradaki açığı kapatabilir.Okul öncesinde çocuğa verilen renkli kitap ve oyuncaklar çeşitli boyama araç ve gereçleri bu gelişimi kolaylaştırır ve eğitim değerleri oldukça yüksektir.Fakat hazır boyama kitapları resim-iş eğitiminde yaratıcılığı olumsuz etkiler. Yapılan araştırmalar çocuğun yuvarlak ve elips şeklindeki çizgiler çizdiklerini,fakat bunu çizgi çizmek amacıyla değil,düşündüğü herhangi bir şeyin resmini çizmek için kullandığı görülmüştür.

Bazı,öğretmen-anne babalar çocuğun iyi resim yapmasını sağlamak için durmadan çizgi çizdirirler.Bu çocuk için bir anlam taşımadığından yanlıştır.Çocuk için anlamlı olan resimler yaptırılmalıdır.

Çocukların ilköğretim okullarının ikinci sınıfına kadar yaptıkları resimlerin çoğu insanla ilgilidir.Resim yaptırılırken çocukların ilgilerinden başlamak önemlidir.

Resim-iş dersine başlarken çocukların gelişim basamaklarının tanınması gerekir. Çocuklara sevdikleri şeylerin resimlerinin yapılması istenir.Okula gelmeden önce resim yapmış çocuklar hemen resme başlarken diğerleri bir türlü başlayamazlar. Çocukların bu durumları,öğretmen için başlangıç olmalı ondan sonra yapa-cakları resimlerdeki gelişmeyi izlemelidir.Bu ilk resimlerin saklanması gelişimi izlemek için gereklidir.

Yapılan bu resimlerden çocukların;

1.Görücü tip

2.Yapıcı tip

3.Karışık tip oldukları görülür.

Görücü tip çocuklar :Görücü tip olanlar doğru görme gücüne sahiptirler. Sınıfta çok az rastlanan bu tip çocuklar resme hemen başlarlar kısa sürede bitirirler. Bu çocuklar,resim çalışmalarında konuyu bütünüyle ele alırlar.Çizgi halindeki resimlerde insanın baş,gövde,kol ve bacakları ayrıntısız çizilir.İnsan vücudu bir bütün içinde gösterilir.

Yapıcı tip çocuklar :Yapıcı tipler ise konu hakkında ne biliyorlarsa onu çizerler.Konunun parça parça resmini yaparlar.Yaptıkları resi mler bir görüş değil, bir düşünüşün ürünüdür. Resimlerini yaparken parçaları ayrı ayrı birleştirerek bir bütün elde ederler. Yapıcı tip olarak nitelenen bu çocuklar renkli resimlerde daha bilinçli görünürler.Üç boyutlu anlatımlarda,boya,tel,kil,ağaç,mukavva çalışmalarında daha yaratıcı bir yeteneğe sahip olarak bu farklılıklarını belirtirler.

Karışık tip çocuklar :Doğal olarak,çocuklar yalnız görücü ve yapıcı tipler değildir.Çoğunlukla çocuklarda bu iki özellik de vardır.Bu tip çocuklara karışık tip çocuklar denir. Öğretmenler,başlangıçta çalışmalarını daha çok yapıcı tiplere göre ayarlamalıdır.Böylece gözlem ve dikkat yetenek-lerinin gelişmesine yardım etmiş olurlar.Çocukların inceleme,çözümleme,gözlem alışkanlıkları kazanarak bilgilerinin artma-sını sağlarlar.Görücü tiplere de,gördüklerini çözümleme yaptırarak daha iyi tanımalarını, gördükleri hakkında tam bilgi edinmelerini sağlayarak resim yapma alışkanlığı kazandırılmalıdır.

On iki yaşından sonra çocukların,olayları toptan algılama yerine ayrıntılarla ilgilendikleri görülür.Gazete ve dergilerdeki resimler çocukların ilgisini çeker. Bundan yararlanarak öğret-men büyük ressamların resimlerine ilgi çekmelidir. Çünkü,çocuk sanata karşı ilgi duymaya başlar.Çocuklara büyük res-samların eserlerinin kopyaları röprodüksiyonlar bir sıra içinde gösterilmelidir.Önce kolay anlaşılabilen;yorumlanabilen eser-lerden başlanmalı,zor anlaşılır özellikte olanlara doğru geçiş yapılmalıdır. Karışık tip çocuk resimleri

ÇOCUK RESMİNİN ÖZELLİKLERİ Çocuk,okula gelmeden önce eline geçirdiği tebeşir,kalem,boya vb.ile duvarları veya yerleri çizerek birtakım resimler yaparlar.Bu resimlerde ki başarıları o zamana kadar kazanmış oldukları tasarımların doğruluğuna ve yeteneklerine bağlıdır.Bundan başka çocuğun resmi üzerine pek çok şeyde etki etmektedir.Çocuğun,çevresi bu konuda onun daha önce yapmış olduğu alıştırmalar,çocuğa özgü özellikler,çocukluk dönemi içinde kolay kolay değişmez.

Çocuk resmi,duygu ve düşüncelerin bir anlatım aracıdır.Bu nedenle çocuk resimleri,çocuğu tanımaya,çevresiyle ilgili sorunu varsa bunu tanımasına yardım eder.Örneğin;kardeşine karşı kıskançlık ve öfke duyguları olan bir çocuk,yaptığı resimlerde bu duygusunu ortaya koymak için,kardeşini ya ufak,önemsiz olarak gösterir veya başkalarından ayrı sert çizgiler kullanır.

Çocuk resimleri,2-15-18 yaş arası olarak gruplandırılır.Tüm çocuklarda ortak anlatım özelliği bulunan ilk yaş grubunu 2-12 yaş grubuna indirgeyebiliriz. Zira bu aşamada çocukların anlatımları tümüyle kendilerine özgüdür.Eğitimciler bu evreleri şu bölümler ve özellikler içinde incelerler.

a-Toptan algılama-tamamlama özellikleri Aynı yaş gurubu içinde çocuklar,doğaya dıştan değil,içten,merkezden bakar ve görmeye çalışırlar.Her olayı kendi iç görüşleri açısından değerlendirip yorumlama çabası gösterirler.Doğa hakkındaki resimlerini oluştururken gördüklerinden çok izlenimlerini,eşya ile ilgili bildiklerini anımsayarak resimlerine ilave ederler.Aynı anlayıştaki çocuklar görmedikleri soyut şeylerin resimlerini de cesaretle yapıp zengin bir anlatım örneği verirler. Çocuğun mantık özellikleri,yaptığı resimlerde de görülür.Çocuk yaptığı resimlerde yalnız gördüğü kısımları değil,zihninde eksiklikleri tamamlayarak görmediği kısımları da gösterir.Yandan bir insan resmi yapsa iki gözü birden yapar. Ev resmi yaptığında,evin içindekileri olduğu gibi yapması,çocuğun tamamlama ve bir yönüyle de saydamlık özelliği ile de yakından ilgilidir.

b-Saydamlık özelliği Bu özelliklere sahip çocuk resimlerinde ana tema,bütünlük endişesidir. Çocuk insanı bir bütünlük içinde anlatmak ister.Portresel anlatımdan çok figürsel anlatıma ağırlık verirler.Aile konusunu ele alan bir çocuk resmi incelendiğinde, çocuğun aile bireylerini tam bir bütünlük içinde vermeye çalıştığı görülür.Çocuk resminde,ailesini ilgilendirilen tüm unsurları ele almaya çalışır.Örneğin;ev kompozisyonunda evin çatısı,duvarları,oda ve bölümleri,buradaki aile bireyleri ve öteki tüm eşyalar (duvardaki saat,takvim,ayna,tablolar,yerdeki halı,koltuklar, soba,odaların elektrik kabloları.)ayrı ayrı çocuk resminde göstermeye çalışır.ഊEvinin içinin ve dışının tümüyle gösterilmiş olması,resme bir saydamlık niteliği kazandırır. Çocukların saydamlık anlayışı

c-Düzleme özelliği 2-12 yaş grubunun ilk evrelerinde çocuklar bilinçsiz olarak "Resim yaptığım kağıt düzdür,düz bir yüzeye herhangi bir nesnenin resmini ancak düz olarak yapabilirim."diye düşünür.Yapılan bu yüzeye göre eşyanın uydurulması düşüncesinden kaynaklanan bir anlatım biçimidir.

Çocukların düzleme anlayışı 1-Masa 2-Masa 3-Yol ve ağaçlar d-Boy hiyerarşisi özelliği:Gerçekteki durum çocuğun kafasındaki duruma uymaz.Çocuğun yaptığı resimlerde önemli olan nesneler büyük,önem-siz olanlar da küçük gösterir.Bu çocuğun psikolojik durumunu ve iç dünyasını anlamak bakımından önemlidir. Bu özellikler 7-8 yaşına kadar geçerlidir.Hemen her çocukta görülür. Bunlar eğitim aracılığıyla düzeltilir Çocukların ilk resimleri birer karalamadan ibarettir.Çevre-nin çocuklar üzerindeki etkisi bu karalamalarda kendini gösterir,ellerine ne geçerse onunla bir şeyler çizmeye çalışırlar.Yapılan resimlerde (insan,kuş,ağaç vb.)kol ve bacaklar,kuyruk ve kanatlar,dal ve yapraklar,oranlar ve biçimler yerinde olmayabilir.Çok kez,kol ve bacaklar baştan çıkabilir.Gövde yoktur.Egzersizler çoğaldıkça,gözlemler kuvvetlendikçe çocuk resimleri daha iyi ve doğru ifade etmeye başlayacaktır.Çünkü ,çocuk gördüğünü bildiği kadarı ile ifade eder. Zaman geçtikçe çocukların resimlerinde kendiliğinden gelişmeler başlar.Daha sonra uzak ve yakın eşyayı görünüşlerine göre ve üç boyutlu olarak ifade edebilirler.Perspektif,çocukların beşinci sınıfta bile güç eriştikleri bir gelişim basamağıdır.