Çocuğu tanırken; Resim
Çocuk resimleri bizim için ne ifade eder? Çocuk resimleri çocuğu tanırken zeka ve kişiliği anlamada, çatışmaları keşfetmede bizim için önemli materyallerdir. Tüm gelişim alanlarında olduğu gibi resim gelişimi de zeka düzeyine paralel gider. Yaşa uygun düzeyde performans gösterilmeyen çizimler bir gelişim geriliği olabileceği yönünde mesaj verir.
1. Resimle Anlatım: Çocuğun çizgileri onun kızgın yada saldırgan olup olmadığını, renkler ise mutluluk düzeyi hakkında mesaj vericidir.
2. Yansıtma: Resim çocuğun kişiliğinin aynasıdır. Resimler çocuğun dünyasının kağıda yansımasıdır.
3. Bilgi verici: Nesneler, insanlar yaşadığı ortamdan seçilir. Şimdiki ilgiler, değerleri, üzüntüleri, ilişkileri eğilimleri hakkında bilgi değeri taşır.
4. İletişim: Çocukların resimleri çevreyle olan ilişkilerini yansıtırken ilişki kurmalarını da kolaylaştırır.
5. Üretkenlik: Üretkenliğin temeli ilk çocukluk dönemine dayanır. Çocuğun bedenini keşfetmesiyle başlar, sonra karalamalar ve kelimelerle beslenir.
Projektif amaçla resmin kullanımı
1. Kişilik Ölçütü: Karen Machover testi
2. Başkalarıyla olan ilişkileri Anlamak: Grup resimlerinden özellikle çocuğun grup içinde kendini algılama ve diğer bireyleri algılama şeklini anlamak için yararlanılabilir. (Bir aile çiz testi)
3. Grup Değerlerinin Ölçümü: Grup değer yargılarını anlamak için kullanılabilir.
4. Tutumları Anlamak: Kişilere karşı tutumları hakkında bilgi almak.
Gelişim düzeylerinin değerlendirilmesi
Çocuk resminin gelişim aşamaları: Çizim, mekan kullanımı ve renk seçimi açısından değerlendirme yapılır.
Karalama Dönemi (1;6 - 4 yaş): İlk dönemlerde kağıt üzerine gelişli güzel bir takım çizgi ve karalamalar çizilir. Zaman içinde karalamalar daha hedefli ve organize olmaya başlar.
a) Kontrollü karalamalar: 2 yaş düzeyinde gözlenir. El-göz koordinasyonunun gelişmesi ile daha belirginleşir.
b) İsimlendirilen karalamalar: Anlamsız karalamalar isimlendirilmeye başlanır. 2-3 yaşlarında karalamalara isim verilmeye başlanır. Şekiller bir birinin aynı olsa da çocuk tarafından farkı isimlendirilir. 3 yaş dolaylarında baştan bacaklı basit insan resimleri çizilmeye başlanır. Renkler bilinçsizce seçilir ve kağıt gelişli güzel kullanılır.
Şematik Öncesi Dönem (4-7 yaş): 5-6 yaşlarında çocuk kendi duygu ve düşüncelerini anlamaya başlar. Anlaşılan bu düşünce ve duygular resme yansımaya başlar. En sevdiği konu insan figürüdür. Yakın çevrede kullanılan ve görülen nesnelerde resme girmeye başlar.
Çocuklar özellikle kişilik ve gelişim özelliklerini gösteren resimleri anlatma ve gösterme eğilimi içindedirler.
Mekan Özelikleri: Resimler bir sıra izlemeksizin kağıdın üzerinde gelişli güzel yer alır. Çocuk ana renkleri tanımaya başlamıştır. Bilinçli renk seçimleri başlar ancak gerçeğe uygun boya kullanılmayabilir.
Şematik Dönem (7-9 yaş): Kavram biçimleri kesinlik kazanmaya başlar. Çizgiler nesneleri sembolize etmek için çizilir. Röntgen resim özellikleri görülür. Objeler gerçek büyüklüğünden çok, çocuk için anlam derecesine göre çizilir. Çocuk kağıdı üç bölümde kullanır. Yer hava gök. Resmi sıralar halinde yapar. Renk seçimleri gerçeğe uygun yapılır.
Gerçekçi Resim (9-12 yaş): Bu dönemde çocuk, gerçeği resmetmeye başlar. Resimde gölge ışık görülmez. Resimde bütünden çok detaylar üzerinde durulur. Fantezi resimlerine rastlanır.
9 yaşından itibaren, resimde nesnelerin önde arkada oluşuna dikkat edilir. Resimlerde bir kompozisyon vardır. Renkler gerçeğe uygun seçilir. Ancak ışık, gölge oyunları görülmez. Yakınlık, uzaklık hataları görülmez.
Görünürde Doğalcılık Dönem ( 12-14 yaş): Çocuk bu dönemde gördüğü objelerin orantılarını, boyutlarını, derinliklerini çizgilerine yansıtır. Renk en iyi şekilde kullanılmaya başlanır. Resim yapma isteği gittikçe kaybolur.