ÖSS Biyoloji Çalışma Stratejileri
SORU : Biyoloji dersinden, 2006 ÖSS’deki soruların konulara dağılımı ve 2007 ÖSS’de soru gelebilecek konular hakkında neler söylenebilir?
Yeni uygulanan ÖSS’de, daha önceden açıklandığı gibi, iki farklı “Fen Bilimleri” testi yer almıştır. Her iki testte de, 8’er adet Biyoloji sorusu sorulmuştur.
Sorularının, daha çok Lise - 1 konularından gelmesi beklenen “Fen Bilimleri - 1” testi, beklentilere yakın olarak uygulanmış olup; 5 soru Lise - 1 konularından, 1 soru Lise - 2 konularından, 2 soru Lise - 3 konularından gelmiştir.
Bu testin sorularının; “Sayısal”, “Eşit Ağırlık”, “Sözel” puan türlerinden hazırlanan, bütün adaylar tarafından cevaplandırılacak olması göz önüne alındığından, “temel kavramların” sorgulanması, “mantık ve yorum” ilişkileri kurma ve bunları ölçme tipinden oluşacağı bekleniyordu. Ancak, 2006 ÖSS’deki “Fen Bilimleri - 1” testi sorularının, neredeyse tamamının, temel Biyoloji bilgilerini sorgulayıcı, hatta bir - iki tanesinin ayrıntılı düşünmeyi gerektirici tipten olduğunu söyleyebiliriz.
Genel olarak, Lise - 2 ve Lise - 3 konularından soruların gelmesi beklenen “Fen Bilimleri - 2” testi, aynen beklendiği gibi uygulanmış olup, 8 sorunun 4 adedi Lise - 2 konularından, 4 adedi ise Lise - 3 konularından gelmiştir. Bu test, belirtildiği gibi, çoğunlukla bilgi ölçen sorulardan oluşmuştur. Bu testin soruları, sadece “Sayısal” puan türünden hazırlanan adaylara yöneliktir.
Yukarıdaki genellemeleri yapmamıza rağmen; şimdiye kadar uygulanan ÖSS ve ÖYS’lere bakılacak olursa, her iki ÖSS testinde de, Biyoloji açısından tam bir konu ayrımının olmayacağı da söylenebilir. Çünkü, uygulanmasına yeni başlanan su sınavın, birinci (ortak dersler) bölümü eski ÖSS’nin; ikinci (alan dersleri) bölümü ise eski ÖYS’nin, küçültülmüş birer biçimi olarak düşünülebilir.
Sadece bir sınavda ve 8 + 8 = 16 soruyla, Biyolojinin bütün konularını taramak ve sorgulamak imkansızdır. Bunun için, bazı konulardan her yıl soru sorulurken, birçok konudan bazı yıllarda sorunun gelmesi normal bir durumdur. Ayrıca; soruların çoğu üzerinde, iki veya daha fazla konunun sorgulanabileceği de unutulmamalıdır.
Bütün bunlar dikkate alındığında, konular ve soru gelme durumlarını ancak tahmini olarak belirleyebiliriz. Çünkü, uzun zaman hiç sorunun gelmediği bazı konulardan, bazı yıllarda arka arkaya soru geldiği de olmuştur.
Örneğin; 2000 yılına kadarki ÖSS’lerde, “boşaltım sistemi” konusundan sadece bir soru gelmiştir. Aynı konudan, sonraki 5 yılda ise toplam 4 soru sorulmuştur. Bu durum; “evrim teorisi” konusu ve “populasyon genetiği” konusunun evrim ile bağlantılı kısmı için de geçerlidir.
Buna rağmen, en azından bir fikir edinmeniz ve bazı değerlendirmeler yapabilmeniz için, son 12 yıldaki ÖSS (1995 - 2006) soruları ve son 11 yıldaki ÖYS (1988 - 1998) sorularının; Lise - 1, Lise - 2 ve Lise - 3 konularına göre dağılımını bir tablo halinde sunuyoruz.
Şimdi ise, yeni ÖSS’de “Biyoloji sorularının” bulunduğu testleri, ayrı ayrı ele alalım ve bazı değerlendirmeler yapalım.
“FEN BİLİMLERİ - 1” TESTİ:
Bu testteki Biyoloji soruları, 2006 sınavında biraz bilgi merkezli çıkmış olsa da, şimdiye kadarki ÖSS’lere benzer bir biçimde olup ve çoğunlukla Lise - 1 konularını kapsamış ve kapsayacaktır.
Bunun için, bu testte bulunacak sorular; açıklanan “öncüller”, ilgili “deneyler”, verilen “şekiller” kullanılarak sonuca gidilebilecek nitelikte olacaktır. Ancak, bazı sorular, ayrıntı içeren tipte (2006 ÖSS’nin Fen - 1 testindeki “çaprazlama” sorusu gibi), veya yeni bir deneyi ve olayı işliyor olabilecektir. Bundan dolayı da, böyle bir - iki soru zor sayılabilir.
Yorumlama yeteneğini ve mantık gücünü geliştirmiş her aday, sadece temel Biyoloji bilgilerine sahip olsa bile, bu bölümdeki sorulardan en az 5 - 6 tanesini doğru olarak cevaplayabilir. Ancak, sorular çok dikkatli okunmalı ve vurgulara önem verilmelidir. Soruların uzun anlatımlı ve şekilli olması, sizi yıldırmamalı ve şartlandırmamalıdır. Çünkü, açıklamalar ve şekiller, sorunun çözümü için gereken ön bilgileri içermektedir.
Bilginize sunduğumuz, yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı gibi, Lise - 1. sınıfın “besinler” ve “hücre bölünmeleri” konulardan bazı yıllarda soru gelmezken, diğer bütün Lise - 1 konularından hemen her yıl soru sorulmuştur. Hatta, “ekoloji” konusunun yıllık soru ortalaması 1,5 kadardır. Yani, bazı yıllarda ekoloji konusundan 2 veya 3 tane soru gelmiştir.
Lise - 1. sınıfın ilk konusu olan, “bilimsel çalışma yöntemi” ile ilgili olarak, daha eski yıllarda gelen birkaç soru, doğrudan konunun metnini sorgulayıcı tipten olmuştur. Sonraki bütün yıllarda ise, bu konunun mantığı ve ruhu bütün ÖSS sorularına yayılmıştır. Çünkü, bu konunun diğer bir ismi, “düşünmeyi ve araştırmayı öğrenme” olarak açıklanmaktadır. Yani, aslında, şimdiye kadarki ÖSS soruları ve uygulanacak ÖSS’deki “Biyoloji” testinin sorularının çoğu, bilimsel çalışmanın bir aşamasına örnek teşkil etmektedir.
Yeni ÖSS’deki “Fen Bilimleri - 1” testinin, Lise - 1 (ortak görülen dersler) konularıyla ilgili sorulardan oluşacağı açıklanmış olsa da, bu durum kesinlik göstermeyebilir. Çünkü, eski yıllarda da Sözel ve Eşit Ağırlık adayları Lise - 2. ve Lise - 3. sınıflarda Biyoloji dersi okumadıkları halde, ÖSS’de bu konularla ilgili çok miktarda soru gelmiştir. Nitekim, 2006 ÖSS’de de bu durum yaşanmıştır. Birinci bölümdeki, “çaprazlama”, “adaptasyon” ve “insan vücudu” konularıyla ilgili olan üç soru, Lise - 1 konularından değildir.
Bu durumda, “Fen Bilimleri - 1” testini, Lise - 2 ve Lise - 3 konuları açısından da değerlendirmemiz gerekmektedir. En fazla bir veya iki soru, İlköğretim Fen Bilgisi temeline dayandırılarak sorulabilir.
Yukarıdaki tabloyu iyi incelendiğimizde, belirttiğimiz bir - iki soru için; Lise - 2’den “sindirim sistemi”, “bitkilerin yapısı ve fizyolojisi” ve “dolaşım sistemi” konularını; Lise - 3’ten ise, “hücre solunumu”, “fotosentez”, “kalıtıma giriş ve çaprazlamalar”, “kan grupları” ve “cinsiyete bağlı kalıtım” şeklindeki konuları aday olarak gösterebiliriz.
“FEN BİLİMLERİ - 2” TESTİ:
Bu testteki Biyoloji sorularının, 1999 yılına kadar uygulanan ÖYS’lerin formatında olacağı ve çoğunlukla Lise - 2 ve Lise - 3 konularını kapsayacağı söylenebilir.
Bunun için; bu testi oluşturacak sorular; hem yorum gücünü ölçen (2006 ÖSS’nin Fen - 2 testindeki “botoks” sorusu gibi), hem de “alan” bilgilerini yoklayan tipte olacaktır. Bu tür bilgi ağırlıklı soruların doğru cevaplanabilmesi için, yeterli Biyoloji birikiminin olması, yani lise müfredatındaki bütün Biyoloji konularının öğrenilmiş olması gerekmektedir.
Lise - 1. sınıfın Biyoloji konuları, “Fen Bilimleri - 2” testi için de gereklidir. Çünkü; hem o konular, Lise - 2 ve Lise - 3’teki bazı konuların temelini oluşturmaktadır, hem de doğrudan o konulardan soru gelebilecektir. Örneğin; Lise - 1. sınıfta görülen “hücre bölünmeleri” konusu iyi öğrenilmemiş ise, Lise - 3. sınıftaki “eşeyli üreme” ve “kalıtıma giriş (gamet çeşidi)” konularının anlaşılması zor olur.
“Fen Bilimleri - 2” testinde, 2006 ÖSS’de hangi konulardan daha fazla sorunun geldiğini ve gelme ihtimali olduğunu, yine yukarıda verdiğimiz tablonun ÖYS sütunundan çıkarabilirsiniz.
SORU : Biyoloji dersinden, daha başarılı olabilmek ve soru kaçırmamak için, nasıl bir çalışma yöntemi izlenmelidir?
Biyolojiden; eski ÖSS’lerde çıkmış ve yeni ÖSS’nin “ortak dersler” bölümünde çıkabilecek soruların tamamı, az bir çalışma ve fazlaca dikkat gösterildiği zaman “rahatlıkla” çözülebilir. “alan dersleri” bölümünde gelecek soruların ise; edinilen bilgilerin, yorum ve mantık süzgecinden geçirilmesi sayesinde çözülebileceği unutulmamalıdır. Bunun için; konuların çalışılmasından sonra, o konuyla ilgili “bol miktarda” ve “ÖSS niteliğinde” sorunun çözülmesi gerekir.
Konulara çalışırken, yeni ÖSS için hazırlanmış kitap ve dergiler kullanılmalıdır. Biyoloji konuları çabuk unutulabildiğinden, kısa aralıklarla tekrarlar yapılmalı; tekrar yaparken ise, o konuyla ilgili soruları çözmeye öncelik verilmelidir. Çözülemeyen sorularla ilgili konular, tekrar gözden geçirilmeli ve varsa bilgi yetersizliği giderilmelidir. Konu tekrarlarında, özet konu anlatımlı kaynakların kullanılması, zaman kaybını önleme açısından avantaj sağlayabilir.
Soru çözümünde ise; daha önceki yıllarda çıkan ÖSS ve ÖYS sorularının çözülmesi, yeni ÖSS’de çıkabilecek soru tiplerinin anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Aynı zamanda soru çözerken, yorum yapabilme yeteneğinizin de gelişmesi sağlanmış olur.
Ayrıca, ÖSYM tarafından, soruların seçiciliğini artırmak için çeşitli yollar denenmektedir. Bazen seçenekler ona göre düzenlenmekte, bazen çeldiriciler “A” seçeneğinde bulunmakta, bazen de vurgu yapılması ve altı çizilmesi gereken yerler dikkatten kaçırılmaktadır.
Sonuç olarak, her aday kendi çalışma yöntemine uygun bir plan belirleyip, konuları özümleme yaparak (kendileştirerek) bitirmeli ve bütün konuları gözden geçirmelidir. Biyoloji dersine çalışmayı “son günlere bırakırım” düşüncesi çok yanlıştır ve sınavda yapılabilecek soru sayısını azaltacaktır.
ÖSS’de 1,5 milyon civarında insan, tek bir sınavla ölçüldüğünden ve çoğu aday elenmek zorunda kaldığından, bir soru fazla yapmanın, hatta 0,25 net öne geçmenin önemi unutulmamalı ve Biyolojiye ona göre ilgi gösterilmelidir.
Son olarak, ÖSS açısından fazla önemi olmayan konulara veya konu içerikle rine değinmek istiyoruz. Biyolojinin bütün konuları ÖSS kapsamına girse de, bazı konular çok yüzeysel olarak ele alınmakta ve fazla bilgi gerektiren ayrıntılardan kaçınılmaktadır.
Bunların başlıcaları şöyledir:
“Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması” konusunda, canlı gruplarının özelliklerini ayrıntılı olarak bilmeye gerek yoktur. Ancak, bu ana başlık altında bulunan, “bakteriler” konusunun her yönü ve “virüsler” konusu ayrıntılı olarak bilinmelidir.
“Fermantasyon, Oksijenli Solunum, Fotosentez ve Kemosentez” olaylarının; ana mantığı, genel denklemleri, etkili olan faktörler iyi bilinmeli ve deneyler uygun biçimde yorumlanabilmelidir. Olayın ve reaksiyonların çok fazla ayrıntısına inilmemelidir.
“Hayvansal Dokular”, “Sinir ve Duyu Sistemleri” ile “Hormonlar ve Endokrin Sistemi” konularının da yüzeysel olarak bilinmesi yeterlidir.
“Destek ve Hareket Sistemleri” kapsamında, özellikle “iskelet sistemi” kısmından ÖSS sorusu gelmemiştir. ÖYS sorusu ise çok azdır. Bunun için ayrıntıya girilmemelidir.
“Kalıtım ve Genetik” konularında, çok karakterli çaprazlamalara ve bunlarla ilgili oranlara gerek yoktur. Ancak; soyağaçları çok iyi algılanmalı, dikkatli okunmalı ve her çeşit çaprazlama için yorumlanabilmelidir.
“Populasyon Genetiği” konusunda ise, karmaşık hesaplara girmeye gerek yoktur. Ancak, gen ve birey oranlarını etkileyen faktörler iyi bilinmelidir.
“Koloniler” konusu, Lise kitaplarında ve müfredatta yoktur. Buna rağmen, 4 defa ÖSS ve 1 defa da ÖYS’de soru gelmiştir. Bundan dolayı, bilinmesi faydalı olacaktır.
Lise - 3 Biyoloji müfredatına 1999 yılında eklenen; “Canlılarda Davranış” ile “Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği” konularından, şimdiye kadar doğrudan ilgili olan bir soru sorulmamıştır