Üç Maymun





Yönetmen Nuri Bilge Ceylan
Oyuncular Yavuz Bingöl
Hatica Aslan
Ahmet Şungar
Ercan Kesal
Süre 109'
Yapım Yılı 2008
Dil Türkçe
Türü Dram 

Patronunun yaptığı bir kazayı üstlenen Eyüp hapse girdikten sonra karısı Hacer ile patronu Servet arasında bir ilişki başlar. Kısa bir süre sonra oğlu Hüseyin bu ilişkiyi öğrenir. Küçük zaafların büyük yalanlara dönüşerek parçaladığı bir ailenin gerçeği örtbas ederek herşeye rağmen birarada kalma çabası. Altından kalkamayacağı acılara ya da sorumluluklara maruz kalmamak adına gerçeği bilmek istememek, onu görmemek, duymamak, hakkında konuşmamak ya da günümüz tabiriyle “Üç Maymun”u oynamak, onun varolduğu gerçeğini ortadan kaldırır mı?

eleştiri-


Nuri Bilge Ceylan başyapıtı “Uzak”a kadar filmografinde kesintisiz bir tutarlılık sağlamış, küçük kasaba insanının sıkışmışlığı ile çıktığı yolda kent insanının kendisine ve başkalarına olan uzaklığına kadar ilerlemişti. Ne var ki Ceylan, “İklimler” ile birlikte bu temalardan biraz uzaklaşmaya başladı. Kendisine yöneltilen “bir şey anlatmıyor” eleştirilerinden mi yoksa son iki filmde gölgesi fazlasıyla hissedilmeye başlanan karısının etkisinden mi bilinmez, Ceylan sinemasında yalnız ve suskun erkeklerin (Muzaffer Özdemir) yerini görece daha çok konuşan (bir o kadar da daha az şey anlatan) karakterler almaya başladı.

Ceylan, şimdilik son filmi olan “Üç Maymun”da pek de özgün olmayan bir öykü ile çıkıyor seyirci karşısına. Hatta öykünün çıkış noktasıyla Yılmaz Güney’e (Baba), sonuçlarıyla da Haneke’ye (Benny’s Video) benzediğini söylemek mümkün. İlk bakışta birbirleriyle alakasız görünen bu iki kutup, “Üç Maymun”daki temel çelişkiyi kavrayabilmek adına kilit bir öneme sahip. Patronunun suçunu üstlenen (şimdilik) ahlaklı bir alt sınıf ailenin öyküsü üzerinden, Bunuel ve Haneke gibi yönetmenlerin burjuva ahlakı ile özdeşleştirdiği yozluğa (görmedim, duymadım, söylemedim) vurgu yapmaya çalışmak bu çelişkinin özünü oluşturuyor. Kısacası “Üç Maymun”u oynamak filmdeki ailenin sınıfsallığı ile fazlasıyla çelişiyor. Çünkü bu değerde bir film sınıfsal/etik/toplumsal bir eleştiri taşımadığı vakit, basit bir ihanet öyküsüne kesinlikle “fazla” geliyor.

Zaten filmin en temel problemi de Ceylan’ın bu senaryo için “fazla” iyi bir yönetmen olması. Zira karşımızda yönetmenlik sanatının kusursuz bir örneği var. Çünkü Ceylan bu filmle artık görüntü yaratma eyleminde tüm dünyada eşine az rastlanır bir yeteneğe sahip olduğunu ispatlamış durumda. Örneğin sarı tonlarda başlayan filmin giderek grileşmesi durumunu; kahramanlarımızı ter içerisinde bırakan sıkıntılı sıcakların ardından (tüm kir ve günahları arındıracak olan) filmin sonunda yağmur yağması simgeselliğinde düşünürsek, Ceylan biçim ve içerik arasında aslında mükemmel bir bağlantı yakalamış durumda. Tren yoluna paralel, önü aydınlık-arkası karanlık ve enine dar binanın zihinlere kazınan görüntüsü, Hacer’in Servet’e yalvardığı sahne veya adeta çizgileri hareket eden bir tablo niteliğindeki kapanış sekansı gibi; anlatılamayacak, sadece görünce kıymeti bilinebilecek cinsten anlar Ceylan’ın biçimsel yeteneklerine birkaç örnek.

Fakat her ne kadar harikulade bir estetiğe ve az önce de söylediğimiz gibi biçim ve içerik arasında sıkı bir bağlantıya sahip olsa da “Üç Maymun” öykü açısından biraz eksik bir film. Karakterlerin arasındaki sakat ilişkiler ve filmin kurgusundaki atlamaların da bu eksiklikle birleşmesi yüzünden film basit bir ihanet öyküsüne dönüşüveriyor. Bu durum da biçim ve içeriğin arasında hiyerarşik açıdan bir dengesizlik yaratıyor. Üstelik bununla da yetinmiyor, anlamlarla dolmayan büyük boşluklar seyirciyi de yabancılaştırıyor. Servet’le olan ilişkisinde Hacer’in neyi aradığı, güdük bir şekilde Japon korku filmlerinden fırlamışa benzeyen çocuğun ölümünün aile üzerindeki olumsuz etkisi ya da ailedeki kopuk iletişimin nedenleri gibi Ceylan’ın göstermeyi/açıklamayı tercih etmediği her şey de bu yabancılaşmayı besliyor.

Sonuç olarak “Üç Maymun” için, Ceylan’ın sinema alanında tam bir yetkinlik kazandığının ve kafasında iyi bir fikir olmadığında dahi bir filmi kotarabileceğinin basit bir kanıtı diyebiliriz. Eğer kadrosunu medyatik isimlerden arındırıp, kafasında özgün bir fikirle ve bu filmde bizleri hayran bırakan Ahmet Şungar ve Ercan Kesal gibi oyuncularla yola devam ederse Ceylan bize çok daha büyük filmler izletecektir.


http://www.cinefan.net/?p=kritik_ayrinti&id=156

Yönetmen Christopher Nolan
Oyuncular Christian Bale
Maggie Gyllenhaal
Heath Ledger
Gary Oldman
Süre 152'
Yapım Yılı 2008
Dil İngilizce
Türü Aksiyon 

Kahramanımız Batman, serinin bu filminde suçlulara karşı savaşını daha da ileriye götüyor. Batman, Teğmen Jim Gordon ve Bölge Savcısı Harvey Dent’in de yardımlarını alarak, şehir sokaklarında kol gezen suç örgütlerinden geriye kalanların da kökünü kazımaya girişmiştir. Bu ortaklığın suçluların korkulu rüyasına dönüşmesi uzun sürmeyecektir. Daha önce de Gotham’ı dehşete boğan suç dehası Joker, yine ortaya çıkar ve şehri yine karmaşaya sürükler. Batman, Teğmen Gordon ve Savcı Dent, şimdi Joker’e karşı bir kez daha güçlerini birleştirirler...

'Batman Begins'in devamı olan "The Dark Knight" yönetmen Christopher Nolan ile Batman/Bruce Wayne rolünü bir kez daha üstlenen yıldız oyuncu Christian Bale’i tekrar bir araya getiriyor. Filmin baş kötü adamı Joker’ı canlandıran genç aktör Heath Ledger filmin çekimlerinden kısa bir süre sonra evinde ölü olarak bulunmuştu.

eleştiri-

Çektiği her filmle çıtayı biraz daha yukarı çekerek, kendi jenerasyonu içerisinde en yetenekli yönetmenlerden biri olduğunu ispat eden Christopher Nolan yönetmenliğe başladığında Joel Schumacher’in son rezilliği "Batman & Robin" yerden yere vurulmakta, seyirci neredeyse bir daha bir Batman filmi izlemek istememekteydi. Fakat yıllar sonra Nolan, "Batman Begins" ile seriye bir iade-i itibarda bulunmuş, beyazperdede o güne dek yüzeysel bir kahraman kalmış olan Batman’i tüm geçmişiyle birlikte peliküle aktarmıştı.

Nolan, “Batman Begins”te kahramanımızın kimliğini filmin bir parçası haline getirse de, bu kez filmi Batman serisinin en önemli unsurlarından olan kötü adamlar açısından zayıf bularak eleştirmiştik. Her geçen gün yönetmenlik işinde daha da ustalaşan Christopher Nolan, “The Dark Knight”ta bu kez filmine sinema tarihinin en etkileyici kötü adam portlerinden birini ekleyerek çıktı karşımıza. Dolayısıyla, adeta sinema dünyasına bir meydan okuma mahiyetinde olan yeni filme, kusur bulmak bu kez o kadar da kolay değil.

“The Prestige” ile ayrı öyküleri, bir entrika eksenine paralel olarak kurgulamak konusundaki yeteneklerini ispatlayan Jonathan / Christopher Nolan kardeşler, bu kez Batman’in ve Joker’in zıt karakterlerini ustalıkla karşı karşıya getiriyor ve tez antitez karşıtlığıyla inandırıcı bir sentez oluşturuyor. Kaosun ve düzenin iki temsilcisinin oluşturduğu karşıtların birliği, Gotham’ın beyaz şövalyesi Harvey Dent’in karakteri üzerinde sosyolojik bir deneye dönüşüyor ve Nolan kardeşler filmlerini bir karakter laboratuarı haline getirerek diyalektik bir dil tutturuyor. Film boyunca sahnedeki yıldızlar Batman ve Joker ikilisi olsa da, aslında “The Dark Knight”ı Harvey Dent’in Two Face’e dönüşümünün öyküsü olarak yorumlamak da yanlış olmaz bu açıdan.

Daha önce ilk “Batman” filminde Jack Nicholson’ın komik bir palyaço olarak yorumladığı Joker, “The Dark Knight”ta merhametsiz bir anarşist olarak karşımıza çıkıyor. Heath Ledger’in ölümüyle varlığı daha bir trajik hale gelen Joker bir yandan amaçsız kötülüğü ve kaosu temsil ederken, diğer yandan da Batman’in uzun süredir taşıdığı “sıradan insanlara güvensizlik” ikilemiyle yüzleşmesini de sağlıyor. İnsanların freak (ucube) olanı dışlaması ama ihtiyaç duydukları ilk anda yeniden kollarını açması çelişkisi üzerinden yapılan bu vurgu, bu filmde görece yüzeysel kalan Batman karakterinin de iç dünyasındaki çatışmaların dışavurumu oluyor. Böylece Joker karakteri herhalükarda Batman’in tamamlayıcısı oluyor.

Öte yandan karakterlerin zıtlıkları üzerinden ilerleyen hikaye, Teğmen Gordon’un adalet çabaları ve Harvey Dent’in Rachel’e olan aşkı ile çok katmanlı bir yapıya bürünüyor. Böylece film salt, Batman ve Joker’in - doyum olmaz da olsa- çatışması üzerinden ilerlemiyor ve bir zenginlik kazanıyor. Nolan kardeşlerin nitelikli senaryosu, filmdeki -biri hariç- neredeyse her nesne ve özneye bir anlam yüklemeyi beceriyor. Ancak bu “bir” hafife alınamayacak kadar önemli bir unsur, ki filmin hanesine yazılabilecek en büyük eksi puan: Gotham City.

Hemen her Batman filminde neredeyse karakterler kadar filmin bir parçası olmasına alıştığımız şehir, kimliğini bu filmde bir parça kaybediyor. Dış mekan çekimlerinin büyük kısmı, dar ve karanlık tünellerde geçiyor. Kısacası Batman’in büyük gökdelenler arasında kötüleri kovalamasına alıştığımız Gotham gecelerini bu filmde bulamıyoruz. Tüm bu soruşturma hengâmesi içinde Batman de neredeyse bir “yuvarlak masa şövalyesi” halini alıyor.

Ayrıca filmin meramını en iyi açıklayacak sahnelerden biri olan, Joker’in bomba dolu iki feribotu tehdit ettiği bölümün kesinlikle daha uzun tutulması gerekirdi. Nolan kardeşler kafalarındaki bütün fikirleri kullanabilmek adına öyküde pek çok sahneyi oldubittiye getirerek, bambaşka bir fikrin peşin düşüyor. Bu da filmin çok katmanlı bir yapıya sahip olmasının getirdiği başka bir handikap oluyor. Fakat tüm bu eleştirilere rağmen, Ledger’ın ürkütücü Joker oyunu ile şimdiden zihinlerimize kazınan “The Dark Knight” için, bugüne kadar yapılmış en iyi Batman filmi demek hiç de abartılı olmayacaktır.


http://www.cinefan.net/?p=kritik_ayrinti&id=148